Berat Gecesi

Berat Arap�a�ber�e/ber�et�(???????) kelimesinin T�rk�ele?mi? ?eklidir.�

Ber�et, �iki ?ey aras?nda ili?ki olmamas?; ki?inin bir y�k�ml�l�kten kurtulmas? veya y�k�ml�l�?�n�n bulunmamas?� anlam?na gelir.�?�ban?n on be?inci gecesinde m�sl�manlar?n Allah�?n aff? ve ba???lamas? ile g�nah y�k�nden kurtulaca?? umularak bu geceye Berat gecesi denmi?tir. Berat gecesi i�in Arap�a eserlerde �?�ban?n ortas?ndaki gece�, �m�barek gece�, �rahmet gecesi� ve �sak (????�= belge) gecesi� m�nalar?na gelen terkipler kullan?lmaktad?r.

Berat gecesi m�sl�manlarca kutsal say?lm??, bu gecenin di?er gecelerden farkl? bir ?ekilde ge�irilmesi, bu gecede daha fazla ibadet edilmesi �det halini alm??t?r. Hz. Peygamber�in, �Allah Te�l� -rahmetiyle- ?�ban?n on be?inci gecesi d�nya semas?nda tecelli eder ve Kelb kabilesi koyunlar?n?n k?llar? say?s?ndan daha fazla ki?iyi ba???lar� buyurdu?u rivayet edilmi?tir (Tirmiz�, �?avm�, 39; ?bn M�ce, �???met��?-?al�t�, 191). Di?er bir rivayete g�re de Hz. Peygamber, �?�ban?n ortas?nda gece ibadet ediniz, g�nd�z oru� tutunuz. Allah o gece g�ne?in batmas?yla d�nya semas?nda tecelli eder ve fecir do?ana kadar, �Yok mu benden af isteyen onu affedeyim, yok mu benden r?z?k isteyen ona r?z?k vereyim, yok mu bir musibete u?rayan ona �fiyet vereyim, yok mu ?�yle, yok mu b�yle!� der� buyurmu?tur (?bn M�ce, �???met��?-?al�t�, 191). Ancak eserlerinde bu hadislere yer veren Tirmiz� ve ?bn M�ce, bunlar?n�sened�y�n�nden zay?f oldu?una da i?aret etmektedirler. Bir k?s?m �limlerin,�k?blenin Kud�s�teki Mescid-i Aks�dan Mekke�deki K�be istikametine �evrilmesinin hicretin ikinci y?l?nda Berat gecesinde vuku buldu?unu kabul etmeleri de geceye ayr? bir �nem kazand?rmaktad?r.

Bu rivayetlerle, Hz. Peygamber�in�?�ban ay?na ve �zellikle bu ay?n on be?inci gecesine ayr? bir �nem vererek onu ihya etti?ine dair di?er rivayetleri g�z �n�ne alan baz? �limler bu geceyi namaz k?larak, Kur�an okuyarak ve dua ederek ge�irmenin sevaba vesile olaca??n?, bu geceye mahsus olmak �zere belli baz? ibadet ve kutlama ?ekilleri ihdas edip �det haline getirmenin ise dinde yeri bulunmad???n? s�ylemi?lerdir. Kaynaklar?n belirtti?ine g�re Berat gecesine ait �zel bir namaz yoktur. Gazz�l�, bu gece her rek�at?nda F�tiha s�resinden sonra on bir ?hl�s s�resi okunmak suretiyle k?l?nacak y�z rek�at veya her rek�at?nda F�tiha�dan sonra y�z ?hl�s okunan on rek�at namaz?n �ok sevap oldu?una dair bir rivayet nakletti?i halde (??y�?, I, 203),�??y�?� ?ul�mi�d-d�n�deki hadisleri tenkide t�bi tutan Zeyn�ddin el-Ir�k? (a.g.e., I, 203, dipnot 1) ile Nevev� bunun asl?n?n olmad???n? s�ylemi?lerdir. Bu namaz?n bir bid�at oldu?unu kaydeden Nevev�, bu konuda�??t��l-?ul�b�ve�??y�?� ?ul�mi�d-d�n�de ge�en rivayete aldan?lmamas? gerekti?ini s�ylemekte (el-Mecm�?, IV, 56), Ali el-K?r� de bu rivayetin uydurma oldu?unu belirterek Berat gecesi namaz?n?n 400 (1010) y?l?ndan sonra Kud�s�te ortaya �?kt???n? kaydetmektedir (el-Esr�r��l-merf�?a, s. 462). Bu namaz?n ilk defa 448 (1056) y?l?nda Kud�s�te Mescid-i Aks�da k?l?nd???na ve zamanla yayg?nl?k kazanarak s�nnet gibi telakki edildi?ine dair bir rivayet de nakledilmektedir (Ali Mahf�z, s. 288). Ancak F�kih�nin (�. 272/885�ten sonra) Mekkeliler�in bu geceyi Mescid-i Har�m�da ihya ettiklerine ve baz?lar?n?n 100 rek�atl? bir namaz k?ld???na dair rivayeti (bk.�A?b�ru Mekke, III, 84) dikkate al?n?rsa bu namaz?n daha �nceden de k?l?nd???n? s�ylemek m�mk�nd�r.

Duh�n s�resinde (44/3) Kur�an�?n �m�barek bir gecede� n�zil oldu?u ifade edilmektedir. ?sl�m �limlerinin �o?unlu?una g�re burada i?aret edilen gece�Kadir gecesidir. ��nk� di?er �yetlerde Kur�an�?n ramazan ay?nda (el-Bakara 2/185) ve Kadir gecesinde (el-Kadr 97/1) indirildi?i belirtilmektedir. T�bi�n �limlerinden ?krime�nin de dahil oldu?u bir grup �lim ise�Duh�n s�resindeki �yetle Berat gecesine i?aret edildi?i kanaatindedirler. Bu takdirde Kur�an�?n tamam?n?n Berat gecesi�levh-i mahf�zdan d�nya semas?na indi?i, Kadir gecesinde de �yetlerin peyderpey inmeye ba?lad??? ?eklinde bir yorum ortaya �?kmaktad?r. Nitekim baz? m�fessirler bu g�r�?� benimsemi?lerdir (bk. Elmal?l?, V, 4293-4295).

Berat gecesinin fazileti ve ihyas? ile ilgili m�stakil ris�leler yaz?lm??t?r (mesel� bk.�Ke?f��?-?un�n, II, 1591-1592;��?�?u�l-mekn�n, I, 108;�